تاریخچه ، ویژگی ها و مهم ترین اثار معماری پست مدرن

معماری پست‌مدرن، که در نیمه دوم قرن بیستم به عنوان واکنشی به محدودیت‌ها و سادگی معماری مدرن ظهور یافت، یک جنبش معماری است که بر تنوع، تزئین، و پیچیدگی تأکید دارد. این سبک، با استفاده از المان‌های زینتی و تاریخی، رنگ‌های جسورانه و فرم‌های نوآورانه، به دنبال ایجاد فضاهایی است که هم از نظر زیبایی‌شناسی و هم از نظر کاربردی، قابل توجه باشند. معماری پست‌مدرن به معماران اجازه داد تا با قوانین مدرنیسم شکسته و به دنبال خلق آثاری باشند که هویت و شخصیت منحصر به فرد خود را دارند و در عین حال، با فرهنگ و تاریخ محلی ارتباط برقرار کنند. این سبک، با تأکید بر تعامل با مخاطب و ارتباط عاطفی، تجربه‌ای جدید از فضا و محیط را ارائه می‌دهد و به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبش‌های معماری در قرن بیستم شناخته می‌شود.

مقدمه ای بر معماری پست مدرن

معماری پست مدرن، که به عنوان واکنشی به معماری مدرن و سبک بین‌المللی در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ شکل گرفت، یک جنبش بین‌المللی است که بر آزادی طراحی و توجه به مفهوم در محیط اطراف تمرکز دارد. این سبک، ترکیبی از المان‌ها و موتیف‌های معماری از هنر و صنایع دستی، کلاسیک‌گرایی، نئوکلاسیک‌گرایی و سایر سبک‌های مختلف معماری است و به معماران اجازه می‌دهد تا خلاقیت بیشتری داشته باشند و از قوانین سخت و سفت مدرنیسم که بر سادگی و انتزاعی بودن تأکید دارد، فاصله بگیرند.

ویژگی‌های معماری پست مدرن شامل استفاده از تضاد و تناقض، ترکیب عناصر تاریخی، استفاده از رنگ‌ها و طرح‌های زرق و برق‌دار، و اغلب بهره‌برداری از آرایه‌های نامتجانس است. همچنین، این سبک به جای استفاده از مفاهیم فاضلانه، سعی در استفاده از جزئیات و نمادهای صرفاً زیبا، مقیاس‌های متناقض، روابط هندسی دلبخواه، و طعنه و ابهام در فُرم‌ها دارد.

معماران پست مدرن مانند فیلیپ جانسون، رابرت ونچوری، چارلز مور، و زاها حدید، به دنبال ایجاد ساختمان‌هایی بودند که نه تنها کاربردی باشند بلکه بتوانند فرهنگ و تاریخ منطقه خود را نیز منعکس کنند. آنها از المان‌های زینتی و تزئینی استفاده کردند که نیازهای موجود برای تنوع و ارتباطات را برآورده می‌کنند و به مردم اجازه می‌دهند تا با معماری ارتباط برقرار کنند.

در ایران نیز، معماری پست مدرن با توجه به فرهنگ و تاریخ غنی منطقه، ظاهری جذاب و خودنمایی دارد و ساختمان‌هایی با این سبک معماری در سراسر کشور یافت می‌شوند. این سبک در ایران نیز به عنوان بخشی از جنبش پسانوگرایی شناخته می‌شود و به معماران اجازه می‌دهد تا با استفاده از ترکیب‌های خلاقانه و نوآورانه، ساختمان‌هایی با هویت و شخصیت منحصر به فرد خلق کنند.

معماری پست مدرن در ایران با توجه به پیشینه‌ی تاریخی و فرهنگی غنی، تلاش دارد تا با استفاده از مصالح نوین، نگاهی به گذشته و هویت تاریخی و فرهنگی منطقه داشته باشد. این سبک در ایران به عنوان واکنشی به معماری مدرن و با هدف گذشته‌گرایی و توجه به هویت فرهنگی و تاریخی، ویژگی‌های شهری و خیابان‌ها و همچنین شرایط اقلیمی هر منطقه شکل گرفته است.

جهت آشنایی با معروف ترین و مهم ترین معماران معروف سبک مدرن، مطلب آن را بخوانید.

ویژگی‌های معماری پست مدرن در ایران شامل تأکید بر بومی و ماهیت‌گرایی، استفاده از تزئینات و جزئیات زیاد، رنگ‌های پر زرق و برق و متضاد که حاصل سلیقه‌ی بومی هر منطقه است، و فرم‌های مبهم و روابط هندسی دلخواه می‌باشد. این ویژگی‌ها ممکن است به صورت تلفیقی با یکدیگر نیز به کار روند و در نهایت ماهیت یک اثر معماری را مشخص می‌کنند.

برخی از نمونه‌های برجسته معماری پست مدرن در ایران عبارتند از:

برج آزادی:

که ترکیبی از معماری سنتی ایرانی و سبک‌های مدرن است و به عنوان یکی از نمادهای تهران شناخته می‌شود.

مجموعه فرهنگی نیاوران:

که با تلفیقی از معماری سنتی و مدرن، فضایی دلنشین و هنری را ارائه می‌دهد.

کتابخانه ملی ایران:

که با استفاده از المان‌های معماری پست مدرن، محیطی مدرن و کاربردی را فراهم آورده است. این ساختمان‌ها و بناها نشان‌دهنده‌ی تلاش معماران ایرانی برای ایجاد فضاهایی هستند که هم با فرهنگ و تاریخ ایران هماهنگی دارند و هم از مصالح و تکنولوژی‌های جدید بهره می‌برند.

معماری پست مدرن در ایران، همانند دیگر نقاط جهان، به دنبال ایجاد فضاهایی است که با فرهنگ و تاریخ منطقه هماهنگی داشته باشند و در عین حال، از مصالح و تکنولوژی‌های جدید بهره ببرند. این سبک معماری، با تأکید بر گذشته‌گرایی، سعی در حفظ هویت فرهنگی و تاریخی مناطق دارد و در عین حال، به دنبال نوآوری و خلاقیت در طراحی است.

ویژگی‌های معماری پست مدرن در ایران شامل:

• بومی و ماهیت‌گرایی: تأکید بر پیشینه‌ تاریخی و فرهنگی در هر جامعه.
• تزئینات و جزئیات زیاد: استفاده از تزئینات و جزئیات متنوع برای ایجاد زیبایی و جذابیت.
• رنگ‌های پر زرق و برق و متضاد: استفاده از رنگ‌هایی که حاصل سلیقه‌ بومی هر منطقه است.
• فرم‌های مبهم و روابط هندسی دلخواه: طراحی‌هایی که از خطوط منحنی و بدون زاویه بهره می‌برند. این ویژگی‌ها، در کنار هم، به ایجاد سازه‌هایی منجر می‌شوند که نه تنها از نظر زیبایی‌شناسی بلکه از نظر کاربردی نیز قابل توجه هستند.

معماری پست مدرن در ایران به دنبال ایجاد تعادل بین گذشته و حال، سنت و مدرنیته است و در این راستا، آثاری خلق شده‌اند که هم از نظر زیبایی‌شناسی و هم از نظر کاربردی، قابل توجه هستند.

تاریخچه معماری پست مدرن

معماری پست‌مدرن به عنوان یک واکنش به سبک بین‌المللی و معماری مدرن، از دهه ۱۹۶۰ به بعد شکل گرفت¹. این جنبش به دنبال بازگرداندن پیرایش و تزیین به معماری بود و از رنگ‌های زرق و برق‌دار و آرایه‌های نامتجانس بهره می‌برد. در این شیوه، به جای استفاده از مفاهیم فاضلانه، سعی در استفاده از جزئیات و نمادهای صرفاً زیبا، مقیاس‌های متناقض، روابط هندسی دلبخواه، و طعنه و ابهام در فُرم‌ها می‌شود. ریشه‌های معماری پست‌مدرن به دهه ۱۹۶۰ بازمی‌گردد، زمانی که به عنوان واکنشی در برابر نقایص درک شده معماری مدرن ظهور کرد، به ویژه آموزه‌های سخت، یک‌نواخت، نداشتن زینت و عادت نادیده گرفتن تاریخ و فرهنگ شهرهایی که ظاهر شده‌است.

در سال ۱۹۶۶، رابرت ونچوری جنبش را در کتاب خود، “پیچیدگی و تناقض در معماری” رسمیت بخشید. ونچوری نوعی از معماری را که می‌خواست جای مدرنیسم ببیند، بیان کرد: “من در مورد معماری پیچیده و متناقضی بر اساس غنای و ابهام تجربه مدرن صحبت می‌کنم … من از مشکلات استقبال می‌کنم و از عدم قطعیت‌ها بهره‌برداری می‌کنم… من عناصری را دوست دارم که ترکیبی هستند تا “ناب”، به خطر انداختن به جای “پاک”، … انطباق به جای به جز… من برای نشاط کثیف بیش از وحدت آشکار هستم… من ترجیح می‌دهم “هر دو و” به “دو گزینه”، سیاه و سفید، و گاهی اوقات خاکستری، سیاه یا سفید… معماری پیچیدگی و تضاد باید به جای وحدت آسان حذف، مجسم وحدت دشوار باشد.”

همسر ونچوری، دنیز اسکات براون، معمار و شهرساز برجسته، و ونچوری کتاب “یادگیری از لاس وگاس” (۱۹۷۲) را با همکاری استیون ایزنور نوشتند و در آن آنها استدلال مشترک خود را علیه مدرنیسم توسعه دادند. آنها از معماران خواستند تا معماری موجود را به جای تلاش برای تحمیل مدینه فاضله بینایی از تخیلات خود، مورد توجه قرار دهند و از آن تجلیل کنند. این با اعتقاد اسکات براون بود که ساختمان‌ها باید برای مردم ساخته شوند و معماری باید به آنها گوش دهد. اسکات براون و ونتوری استدلال کردند که عناصر زینتی و تزئینی “نیازهای موجود برای تنوع و ارتباطات را برآورده می‌کنند” و این کتاب در گشودن چشمان خوانندگان به شیوه‌های جدید تفکر در مورد ساختمان بسیار مؤثر بود. به طور خلاصه، معماری پست‌مدرن به دنبال ایجاد تعادل بین نوآوری و احترام به گذشته است، و در این راستا، آثاری خلق شده‌اند که هم از نظر زیبایی‌شناسی و هم از نظر کاربردی، قابل توجه هستند.

ویژگی های معماری پست مدرن

معماری پست مدرن، که به عنوان واکنشی به محدودیت‌های معماری مدرن شکل گرفت، با ویژگی‌های منحصر به فرد و متمایز خود شناخته می‌شود. این سبک معماری، با تأکید بر آزادی بیان و خلاقیت، از قوانین سخت و سفت مدرنیسم فاصله گرفت و به معماران اجازه داد تا با استفاده از ترکیب‌های نوآورانه و غیرمتعارف، ساختمان‌هایی با هویت و شخصیت منحصر به فرد خلق کنند. ویژگی‌های کلیدی معماری پست مدرن عبارتند از:

• فرم‌های مجسمه‌سازی: استفاده از فرم‌هایی که بیشتر به آثار هنری شباهت دارند تا ساختمان‌های سنتی.
• رنگ‌های روشن و جسورانه: استفاده مکرر از رنگ‌های روشن و جذاب، گاهی به شکل کاشی‌های سرامیکی یا شیشه‌های رنگی.
• جزئیات زینتی کلاسیک: استفاده آزادانه از جزئیات زینتی برگرفته از جنبش‌های معماری گذشته، اغلب با روش‌های غیرمتعارف ترکیب و تطبیق داده می‌شوند.
• انتزاع: به کارگیری اشکال و المان‌های انتزاعی در طراحی.
• سبک‌های سه‌بعدی: استفاده از اشکال و فرم‌هایی که فضای سه‌بعدی را به چالش می‌کشند.
• اشکال قاعده‌شکنی: اشکال خاصی که با کدهای جزمی مدرنیسم مخالفت می‌کنند و به دنبال شکستن قواعد هستند.

این ویژگی‌ها، در کنار هم، به ایجاد سازه‌هایی منجر می‌شوند که نه تنها از نظر زیبایی‌شناسی بلکه از نظر کاربردی نیز قابل توجه هستند. معماری پست مدرن به دنبال ایجاد تعادل بین نوآوری و احترام به گذشته است و در این راستا، آثاری خلق شده‌اند که هم از نظر زیبایی‌شناسی و هم از نظر کاربردی، قابل توجه هستند.

بیشتر بخوانید:۳۰ ایده و طرح دکوراسیون سرویس بهداشتی مدرن

آثار برجسته‌ معماری پست مدرن

ساختمان پورتلند

خانه Vanna Venturi در Chestnut Hill

موزه گوگنهایم در بیلبائو