معماری کلاسیک، با ریشه‌هایی که به دوران باستان یونان و روم بازمی‌گردد، نه تنها بنای پایه‌گذار تمدن‌های بعدی بوده است، بلکه همچنان به‌عنوان نمادی از زیبایی، تعادل و هارمونی در جهان مدرن مطرح است. در این مطلب از طراحی دکوراسیون داخلی استودیو زمان نگاهی عمیق‌تر به این سبک معماری خواهیم داشت تا ببینیم که چگونه تاریخ را شکل داده و همچنان به الهام‌بخش معماران و طراحان سراسر جهان است. در ادامه مطلب همراه ما باشید.
معماری کلاسیک چیست؟
معماری کلاسیک، با ریشه‌های عمیق در تمدن‌های یونان و روم باستان، سمبلی از زیبایی، تقارن و دقت در جزئیات است. این سبک مانند دکوراسیون کلاسیک که با ستون‌های سترگ، پنجره‌های مستطیلی و استفاده‌ی گسترده از مرمر مشخص می‌شود، نه تنها در زیبایی‌شناسی بلکه در فلسفه‌ی معماری نیز تأثیرگذار بوده است.
طی قرن‌ها، معماران بی‌شماری از این اصول کلاسیک بهره برده و آن‌ها را در طراحی‌های معاصر خود بازتاب داده‌اند. این تاثیر، علاوه بر حفظ ارزش‌های سنتی، امکان تجربه‌ی تلفیقی از گذشته و حال را فراهم آورده و معماری کلاسیک را به عنصری جاودان در هنر معماری تبدیل کرده است.
تاریخچه معماری کلاسیک
معماری کلاسیک ابتدا در قرن پنجم پیش از میلاد در یونان و حدود قرن سوم میلادی در روم شکل گرفت و بارها در طول تاریخ احیا گردید. در دوره رنسانس ایتالیا، معماران با اهدافی بلندپروازانه به سمت بازسازی شکوه معماری روم باستان روی آوردند.
چندین قرن بعد در اروپا، کاوش‌ها در پمپئی بار دیگر معماری یونان باستان را زنده کرد. سبک معماری مربوطه به‌عنوان احیای یونانی شناخته شد. این معماری به شدت بر ایده‌آل یونانی تناسب و استحکام ساختاری تمرکز داشت.
در آمریکا، سبک نئوکلاسیک به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین اشکال معماری کلاسیک مطرح شد که در واکنش به معماری باروک شکل گرفت و بر ایده‌آل‌های طراحی باستان روم استوار بود. این سبک که در قرن هجدهم در اروپا زاده شد، به سبک معماری برجسته بسیاری از ساختمان‌های دولتی در واشنگتن دی.سی. تبدیل شد.
احیای کلاسیک که در اواخر قرن نوزدهم پدید آمد، تفسیری آزادانه‌تر از ایده‌آل‌های کلاسیک را ارائه داد و پس از نمایشگاه جهانی کلمبیا در شیکاگو در سال ۱۸۹۳ به شهرت رسید. این رویداد با تمرکز بر فرم‌های کلاسیک، الهام‌بخش سازندگان در سرتاسر آمریکا شد و بناهایی چون خانه‌ها، دادگاه‌ها، بانک‌ها، مدارس و کلیساها در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به این سبک ساخته شدند.
اهمیت ستون‌ها در معماری کلاسیک
یکی از بنیادین‌ترین عناصر معماری کلاسیک، ستون است. بیشتر بناهای کلاسیک بر اساس طراحی‌های متفاوت ستون‌های خود به گروه‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند:
- ستون دوریک: این نوع ستون‌ها بدون پایه بوده و تزئینات بسیار کمی بر روی خود ستون دارند. فریز که نوار افقی فضایی بالای ستون‌ها است، با تریگلیف‌ها (شیارهای عمودی) و متوپه‌ها (فضای مربعی کوچک برای عناصر تزئینی) آراسته می‌شود.
- ستون یونیک: این ستون‌ها بلندتر و باریک‌تر هستند و دارای یک پایه دایره‌ای و وولوت‌ها—تزئیناتی شبیه به حلزون در بالای هر ستون—هستند.
- ستون کورینتی: این ستون‌ها دارای یک سرستون زینتی و پیچیده هستند که به شکل جامی است و حکاکی‌هایی از برگ‌ها و دیگر عناصر طبیعی دارد.
- ستون کامپوزیت: ستون‌های کامپوزیت ترکیبی از ویژگی‌های ستون‌های یونیک و زینت‌های سرستون کورینتی را دارند.
- ستون توسکان: ستون‌های توسکان بسیار ساده و بدون آرایش هستند و حتی فریز (نوار افقی فضایی بالای ستون‌ها) نیز بدون تزئین باقی می‌ماند.
معروف‌ترین نمونه‌های معماری کلاسیک
معماری کلاسیک در سراسر جهان نمونه‌های شاخص و به‌یادماندنی بسیاری دارد که هر کدام به‌نوبه خود نشان‌دهنده عظمت و زیبایی‌شناسی این سبک هستند. در اینجا به برخی از معروف‌ترین آثار معماری کلاسیک اشاره می‌کنیم:
پارتنون
پارتنون که ساخت آن از سال ۴۴۷ تا ۴۳۲ پیش از میلاد به طول انجامید، به‌منظور تبدیل شدن به نقطه کانونی مجموعه‌ای از بناها در آکروپولیس طراحی شده بود. این معبد که متعلق به سبک دوریک است، دارای هشت ستون در نمای جلو و هفده ستون در کناره‌های خود است. موقعیت پارتنون بر فراز آکروپولیس، افق شهر آتن را تحت سلطه خود دارد.
عملکرد اصلی معبد، محافظت از مجسمه بزرگ آتنا بود. تمام معابد در یونان طوری طراحی شده بودند که تنها از بیرون قابل مشاهده باشند؛ و بازدیدکنندگان اجازه ورود به داخل معبد را نداشتند و تنها می‌توانستند از طریق درهای باز به مجسمه‌های داخلی نگاهی بیندازند.
ارختیون
پارتنون معروف‌ترین معبد در آکروپولیس بود. ارختیون نیز بنای دیگری بود که به‌منظور ادامه‌ی مراسم مذهبی که پیش‌تر در معبد قدیمی انجام می‌گرفت، ساخته شد. ساخت ارختیون حدود سال ۴۰۶ پیش از میلاد به اتمام رسید. این معبد رو به شرق قرار دارد و ورودی آن با شش ستون بلند یونیکی محصور شده است.
در ضلع شمالی و غربی، دیوار معبد تقریباً ارتفاعی نصف ضلع جلویی و جنوبی آن دارد. این معبد شامل دو ایوان است. یکی در گوشه شمال غربی که توسط ستون‌های بلند یونیک و دیگری در گوشه جنوب غربی که توسط شش ستون زن پیکر، کاریاتیدهای معروف، پشتیبانی می‌شود.
کولوسئوم
کولوسئوم که در ابتدا به نام آمفی‌تئاتر فلاویون شناخته می‌شد، بین سال‌های ۷۰ تا ۸۰ میلادی ساخته شد و قادر بود ۶۰,۰۰۰ نفر نشسته و ۱۰,۰۰۰ نفر ایستاده را در خود جای دهد. این آمفی‌تئاتر دارای ۸۰ ورودی است و بزرگ‌ترین آمفی‌تئاتری است که تابه‌حال ساخته شده. کولوسئوم به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین آثار معماری و مهندسی شناخته می‌شود و نمادی از قدرت و مهندسی روم باستان است.
پانتئون
پانتئون ساختمانی در رم، ایتالیا است که به پرستش تمام خدایان اختصاص دارد. «پان» به معنای همه و «تئون» به معنای الوهیت است. پانتئون توسط امپراتور هادریان بین سال‌های ۱۱۸ تا ۱۲۵ میلادی ساخته شده است. دولتمرد و ژنرال مارکوس آگریپا مسئول ساخت پانتئون بود و کتیبه‌ای در بالای پرتیکو (سردر) به این موضوع اشاره دارد.
در سال ۶۰۹ میلادی، پانتئون توسط پاپ بونیفاس چهارم به کلیسای مسیحی تبدیل شد. حدود سال ۱۸۷۰، این بنا به یادبودی برای پادشاهان ایتالیا تغییر کاربری داد. مقبره‌های ویتوریو امانوئل دوم، امبرتو اول و مارگاریتا از ساووی در پانتئون هستند، همراه با رافائل سانزیو دا اوربینو، نقاش برجسته رنسانس که معمولاً فقط به اسم رافائل شناخته می‌شود.
معبد مزون کاره
مزون کاره، یکی از بهترین معابد حفظ‌شده امپراتوری روم است که در نیم، جنوب فرانسه قرار دارد. این معبد توسط مارکوس آگریپا سفارش داده شده و حدود ۱۶ تا ۲۰ پیش از میلاد افتتاح شد. این بنا در دوران احیای کلاسیک به‌قدری تأثیرگذار بود که الهام‌بخش بسیاری از ساختمان‌های بزرگی نظیر کاپیتول ایالتی ویرجینیا توسط توماس جفرسون در ۱۷۸۸ و لامادلن واقع در پاریس در ۱۸۰۶ شد.
این معبد با استفاده از سنگ‌آهک محلی و توسط معمارانی از روم ساخته شده است. مزون کاره بر روی یک پایه‌ای بلند تقریباً ۳ متری قرار گرفته و از طریق یک پلکان مجلل در طرف غربی قابل‌دسترسی است. علی‌رغم نام فرانسوی این معبد که به معنای «خانه مربع» است، بنا به شکل مستطیلی است و دارای یک پرتیکو در طرف غربی است که شامل شش ستون کورینتی به ارتفاع ۱۰ متر است.
مرکز مدنی، سانفرانسیسکو
مرکز مدنی در سانفرانسیسکو، واقع در کالیفرنیا در منطقه‌ای است که سیاری از بزرگ‌ترین نهادهای دولتی و فرهنگی شهر را در خود جای داده است. این بخش، دو میدان عمده (میدان سیویک سنتر و میدان سازمان ملل) و چندین بنای با طراحی کلاسیک را دربرمی‌گیرد. امضای منشور سازمان ملل در سال ۱۹۴۵ در تئاتر هربست واقع در ساختمان یادبود قهرمانان جنگ، امضا شد که زمینه‌ساز تشکیل سازمان ملل شد.
هتل ریتز، پاریس
هتل ریتز در مرکز پاریس و در منطقه اول شهر، با چشم‌اندازی رو به میدان وندوم واقع شده است. این هتل باشکوه به‌عنوان یکی از هتل‌های برتر جهان شناخته می‌شود و یکی از با پرستیژترین و مجلل‌ترین هتل‌های دنیا است. ساختمان هتل با حفظ نمای خارجی یک خانه شهری قرن هجدهمی، امکاناتی نوین مانند حمام مخصوص به هر اتاق، برق و تلفن را در اروپا برای اولین بار ارائه داد.
هتل ریتز به‌سرعت به خاطر مجلل بودنش شهرت یافت و میزبانی از شخصیت‌هایی از قبیل اعضای خانواده‌های سلطنتی، سیاستمداران، نویسندگان، ستارگان سینما و خوانندگان را بر عهده گرفت. برخی از سوئیت‌های آن به‌افتخار مهمانان نامداری چون کوکو شانل نامگذاری شده و بار همینگوی نیز به پاسداشت ارنست همینگوی، نامگذاری شده است.
نکات جالب درباره معماری کلاسیک
معماری کلاسیک، با ریشه‌هایی که به یونان و روم باستان برمی‌گردد، حقایق شگفت‌انگیز بسیاری را در خود جای داده است که نشان‌دهنده میراث ماندگار و تأثیر آن بر جهان است. در ادامه به برخی از این نکات جالب‌توجه اشاره می‌کنیم:
- توهم‌های بصری پارتنون: پارتنون در آتن نه‌تنها به خاطر ستون‌های دوریکش، بلکه به خاطر ظرافت‌های معماری‌اش، از جمله انحنای کمی در قاعده و ستون‌های طراحی‌شده برای تصحیح خطاهای دید، مورد ستایش قرار گرفته است. این ظرافت‌ها تضمین می‌کنند که معبد از نظر چشم انسان کاملاً صاف و متقارن به نظر برسد.
- تأثیر ویتروویوس: ویتروویوس، معمار رومی باستان، کتاب «ده رساله درباره معماری» را نوشت که تنها رساله جامع باقی‌مانده درباره معماری از دوران باستان است. اثر او بر هماهنگی، تناسب و نظم تأکید می‌کرد و به‌طور عمیقی بر معماری رنسانس و نئوکلاسیک تأثیر گذاشت.
- معابد یونانی و نجوم: بسیاری از معابد یونانی، از جمله پارتنون، از نظر نجومی هم‌راستا ساخته شده‌اند. چیدمان پارتنون برای برجسته کردن طلوع ستارگان پروین (Pleiades) جهت‌گیری شده است و معماری را مستقیماً به کیهان مرتبط می‌کند.
- مهندسی آکوستیک در تئاترهای باستانی: یونانیان باستان استادان مهندسی آکوستیک بودند. تئاتر اپیدوراس به خاطر آکوستیک استثنایی‌اش شناخته شده است، به‌گونه‌ای که کلمات زمزمه شده روی صحنه را حتی در ردیف ۵۵م، در انتهای تئاتر به‌طور واضح می‌شنوید.
- تولد دوباره سبک کلاسیک در رنسانس: رنسانس دوره تولد دوباره برای معماری کلاسیک بود که با بازگشت به اصول طراحی یونانی و رومی مشخص می‌شد. این احیا توسط معمارانی مانند برونلسکی، آلبرتی و پالادیو هدایت می‌شد که آثارشان همچنان تأثیرگذار هستند.
- نوآوری در آبگذرهای رومی: رومی‌ها شبکه گسترده‌ای از آبگذرها را مهندسی کردند که آب را به شهرها، حمام‌ها و فواره‌ها در سراسر امپراتوری می‌رساندند و درک پیشرفته آن‌ها از مهندسی عمران و علم هیدرولیک را نشان می‌داد.
- سازگاری و تحول: سبک کلاسیک دائماً در حال انطباق بوده و بر طیف وسیعی از سبک‌ها از بیزانس و رومانسک گرفته تا رنسانس، باروک و نئوکلاسیک تأثیر گذاشته است که نشان‌دهنده جذابیت و انطباق‌پذیری بی‌انتهای آن است.
این حقایق بر پیچیدگی، نبوغ و تأثیر ماندگار معماری کلاسیک بر نسل های بعدی و سبک های معماری در سراسر جهان تأکید می‌کند.
جمع‌بندی
معماری کلاسیک بیش از یک سبک معماری؛ نماد از زیبایی، استحکام و دوام در برابر گذر زمان است. این سبک در معماری نه‌تنها ساختمان‌های باشکوهی را در سرتاسر جهان به ارمغان آورده است، بلکه اصول و مفاهیمی را مطرح کرده که همچنان به‌عنوان مبنای طراحی در عصر مدرن کاربرد دارند. از طریق بررسی ویژگی‌ها و تأثیرات این سبک بر فرهنگ و هنر، می‌توان درک کرد که چرا همواره الهام‌بخش نسل‌های متفاوت بوده است.
سؤالات متداول
چرا معماری کلاسیک همچنان مهم است؟
پاسخ: در معماری به سبک کلاسیک اصولی مانند تعادل، هارمونی و زیبایی در طراحی مطرح شده است که همچنان به‌عنوان پایه‌های اصلی در معماری مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چه تفاوتی بین ستون‌های دوریک، یونیک و کورینتی وجود دارد؟
پاسخ: این سفارش‌ها در نوع ستون‌ها و تزئینات آن‌ها متفاوت هستند. دوریک ساده‌ترین شکل است، یونیک با پایه‌های برجسته کمی پیچیده‌تر است و کورینتی با سرستون‌هایی زینتی پیچیده‌ترین فرم را داراست.
نمونه‌هایی از بناهای با معماری به سبک کلاسیک کدامند؟
نمونه‌های بارز شامل پارتنون در آتن، کولوسئوم در رم و پانتئون می‌شوند که هر کدام نشان‌دهنده‌ی اوج معماری و مهندسی دوران خود هستند.