آیا تابه‌حال از خود پرسیده‌اید که چرا برخی ساختمان‌ها، با وجود گذشت سال‌ها، همچنان قادرند نظرها را به خود جلب کنند؟ پاسخ، گاهی اوقات در جادوی معماری نئوکلاسیک نهفته است. سبکی که با وجود مدرنیته همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است. معماری نئوکلاسیک، با الهام از سنت‌های باستانی یونان و روم، سبکی است که برای نسل‌ها به منبع الهام بدل شده است. در این مطلب از طراحی دکوراسیون داخلی استودیو زمان با ما همراه باشید تا با این سبک معماری و ویژگی‌های آن بیشتر آشنا شویم.
معماری نئوکلاسیک چیست؟
همان‌طور که در دانشنامه بریتانیکا آمده است، معماری نئوکلاسیک به‌عنوان «احیای دکوراسیون کلاسیک در قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم» تعریف می‌شود. این زیبایی‌شناسی سبک معماری متمایزی است که به عناصر دوران کلاسیک – به‌طور عمده معماری یونان و روم باستان – اشاره می‌کند که در سراسر کشورهای غربی، به‌ویژه در اروپا و ایالات‌متحده رونق گرفت.
این سبک قوانین یا اصول نظم، تناسب و مقیاس را که اساساً پایه و اساس معماری کلاسیک بودند، تفسیر می‌کند و در برخی موارد مستقیماً به آن‌ها اشاره می‌کند. ساختمان‌های سبک دکوراسیون نئوکلاسیک معمولاً دارای ستون‌ها، اشکال هندسی ساده، مقیاس وسیع و جزئیات تزئینی – به‌ویژه نظم دوریک – هستند که در یونان و روم باستان محبوب بودند. این سبک با احیای یونانی، متفاوت است و در واقع نئوکلاسیسیسم درباره احیای کامل کل حجم‌های کلاسیک بوده است.
تاریخچه معماری نئوکلاسیک
نئوکلاسیسیسم، هم به‌عنوان یک مکتب معماری و هم به‌عنوان یک جنبش هنری و فرهنگی گسترده‌تر، به دوران رنسانس بازمی‌گردد و تا به امروز ادامه دارد. بیایید ببینیم چگونه در طول قرن‌ها شکوفا شد:
پالادیو به‌عنوان پیشرو
قرن‌ها قبل از محبوبیت نئوکلاسیسیسم، آندریا پالادیو در قلب رنسانس ایتالیا، مقدمات این جنبش را پایه‌گذاری کرد. خانه‌های روستایی او که تحت تأثیر معماری باستان بود، به‌شدت با کلیساهای کاتولیک گوتیک که در سراسر اروپا پراکنده بودند، تفاوت داشت. سازه‌های پالادیو علیه تزئینات شورش کردند، از گذشته الهام گرفتند و بستر طراحی نئوکلاسیک را در آینده بنا نهادند.
کاوش در گذشته
با گسترش سبک پالادیانی در سراسر جهان غرب، در قرن هجدهم ایتالیا، شهرهای باستانی پومپی و هرکولانوم مورد حفاری قرار گرفتند. کشف مجدد این شهرهای رومی، علاقه به دوران باستان و معماری آن را بیشتر افزایش داد، زیرا بسیاری از اشراف و صنعتگران آن دوره از آن‌ها به‌عنوان بخشی از «گرند تور» بازدید می‌کردند.
واکنش به روکوکو
با شروع نفوذ دنیای باستان به آگاهی عصر روشنگری، معماران نیز علاقه خود را به سبک مجلل روکوکو و معماری باروک قرن هفدهم از دست دادند. معمارانی مانند رابرت آدام و جان سوآن در بریتانیا شروع به آزمایش احیای معماری رومی کردند و بسیاری دیگر در سراسر اروپا و آمریکا از آن‌ها پیروی کردند.
هر کشور نسخه خاص خود را از اصول نئوکلاسیک داشت که اغلب به نام پادشاه حاکم آن مکان نام‌گذاری می‌شد. به‌عنوان‌مثال، معماری نئوکلاسیک در لندن، انگلستان، گاهی اوقات به‌عنوان جورجیایی شناخته می‌شود، درحالی‌که در پاریس، فرانسه، گاهی اوقات به سبک لوئی شانزده نیز نامیده می‌شود.
محصول زمان خود
سبک نئوکلاسیک بخشی از یک جنبش گسترده‌تر میان مردم و رهبران سیاسی با هدف تقلید از سبک حکومت جمهوری‌های روم و یونان باستان بود. معماران آمریکایی به طراحی ساختمان‌های دولتی با الهام از دوره‌ای پرداختند که آرمان‌های جدید ملت بر اساس آن شکل گرفته بود. به دنبال انقلاب فرانسه، ساختمان‌های عمومی مشابهی در سراسر اروپا ظهور کرد، زیرا این قاره نیز برای اجرای اصلاحات منجر به ایجاد دولت‌های جدید بیشتر تلاش می‌کرد.
تأثیر ماندگار
نئوکلاسیسیسم همچنان الهام‌بخش باقی‌مانده است، حتی اگر جای خود را به جنبش‌های معماری دیگر داده باشد. با پیشرفت قرن نوزدهم، «اِکول دِ بئوار آرتس» (مدرسه هنرهای زیبا) فرانسه شروع به ادغام سبک باستانی احیا شده با رویکردهای مدرن‌تر و مصالح صنعتی کرد. معماران همچنان به دنبال راه‌هایی برای احیای مجدد روح ساختمان‌های آتن و روم هستند – همان‌طور که توسط جنبش نئوکلاسیک قرن بیستم تا به امروز مشهود است.
ویژگی‌های معماری نئوکلاسیک
معماری نئوکلاسیک با تعادلی از پیچیدگی و سادگی شناخته می‌شود. در اینجا به سه ویژگی برجسته آن اشاره می‌کنیم:
عدم تزئینات
طراحی داخلی و خارجی نئوکلاسیسیسم با نبود تجملات یا تزئینات مشخص می‌شود. معماران این دوره برای پاسخ به سبک روکوکو که زرق‌وبرق زیادی داشت، بر فرم و سادگی به‌جای تجمل تأکید می‌کردند. این سازه‌ها ممکن است مرتفع و پیچیده باشند، اما طراحان آن‌ها نیازی به تزئینات اضافی نمی‌دیدند.
ستون‌های بلند
شاید هیچ چیز به‌اندازه ستون‌های بلند، معماری کلاسیک و احیای بعدی آن را به ذهن متبادر نکند. این ستون‌ها عمدتاً از سه نوع یونیک، دوریک و کورینتی ساخته می‌شدند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را از نظر سبک و شکل داشتند.
سقف‌های قابل‌توجه
سقف‌های نئوکلاسیک از مهم‌ترین ویژگی‌های این بناها هستند. روتونداهای داخلی آن‌ها که اتاق‌های دایره‌ای، نورپردازی سقف با سقف‌های گنبدی هستند، فرصتی برای نگاه کردن به بالا و دیدن ارتفاع ساختمان از داخل را فراهم می‌کنند. در نمای بیرونی، اغلب شاهد ساختارهای مثلثی به نام پیشانی و همچنین حاشیه‌هایی خواهید بود که نوارهای بلند و مستطیلی با حکاکی و مجسمه‌سازی هستند.
انواع اصلی معماری نئوکلاسیک
با بررسی عمیق‌تر سبک معماری نئوکلاسیک به سه زیرگروه اصلی از این سبک می‌رسیم: پالادیانی، معبدی و بلوک کلاسیک.
پالادیانی
ساختمان‌هایی به سبک پالادیانی تحت تأثیر آندریا پالادیو و نوشته‌های او در مورد معماری هستند. این ساختمان‌ها اغلب دارای یک ایوان مرکزی هستند که توسط یک ردیف ستون پشتیبانی می‌شود. در انواع پنجره در معماری یک پنجره مستطیلی مرکزی که در کنار آن دو یا چند پنجره اضافی دیگر قرار دارد.
معبدی
ساختمان‌های به سبک معبد در معماری نئوکلاسیک از معابد یونانی و رومی باستان الهام گرفته‌اند. این ساختمان‌ها اغلب دارای یک ردیف ستون در نمای خود و سقف‌های ساده شیروانی هستند.
بلوک کلاسیک
ساختمان‌های بلوک کلاسیک نیز از ستون‌های بیرونی استفاده می‌کنند، اما به‌طورمعمول دارای سقف‌های مسطح هستند. این سازه‌های نئوکلاسیک همچنین بر اساس یک پلان کف مربع یا مستطیل طراحی شده‌اند.
نمونه‌های برجسته معماری نئوکلاسیک در جهان
ساختمان‌های نئوکلاسیک را می‌توان در سراسر جهان، از ایالات‌متحده تا فرانسه و روسیه و جاهای دیگر یافت. نمونه‌های بارز این سبک معماری را در نظر بگیرید:
کاخ سفید
کاخ سفید، شاهکاری از معماری سبک نئوکلاسیک آمریکایی، نه‌تنها به‌عنوان مرکز قدرت ایالات‌متحده بلکه به‌عنوان نمادی از تأثیر عمیق نئوکلاسیسم بر معماری این کشور شناخته می‌شود. طراحی و ساخت این بنا، به دست جیمز هوبان، معمار ایرلندی-آمریکایی، با الهام از معماری روم و اندیشه‌های آندره پالادیو انجام گرفت.
ساخت کاخ سفید هشت سال به طول انجامید و نخستین بار توسط جان آدامز، رئیس‌جمهور دوم و همسرش به بهره‌برداری رسید. این بنا، فراتر از محل اقامت ریاست‌جمهوری، به‌مثابه نشانه‌ای از زیبایی‌شناسی و اقتدار نئوکلاسیک در قلب واشنگتن دی. سی، شهری که خود با آثار و یادمان‌های نئوکلاسیک آراسته شده است، شناخته می‌شود.
مونتیسلو
توماس جفرسون، سومین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، علاقه زیادی به احیای نئوکلاسیک داشت. این علاقه به حدی بود که خانه خود، مونتيسلو را در ویرجینیا با الهام از این سبک معماری طراحی کرد. تا به امروز، بازدیدکنندگان می‌توانند از زیر ایوان ورودی عبور کرده و با قدم گذاشتن در این خانه، نفوذ عمیق دوران باستان را در ذهن جفرسون مشاهده کنند.
نکته قابل توجه این است که اگرچه بسیاری از نمونه‌های برجسته معماری نئوکلاسیک را در بناهای عمومی می‌بینیم، اما مونتيسلو به‌عنوان یک ساختار مسکونی در این سبک، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. جفرسون که خود معمار این خانه بود، طراحی آن را در سن 14 سالگی آغاز کرد. او همچنین بسیاری از ساختمان‌های دانشگاه ویرجینیا را که در نزدیکی مونتيسلو قرار دارند، طراحی کرد.
کاخ کنگره ایالات‌متحده
ساختمان کاپیتول ایالات‌متحده، نشان‌دهنده گستردگی تأثیرات باستان در پایتخت کشور است. این بنا که محل نشست کنگره ایالات‌متحده بوده و در انتهای شرقی تفرجگاه ملی واشنگتن واقع است، با گنبد بلند و روتوندای داخلی خود، ویژگی‌های برجسته سبک نئوکلاسیک را به نمایش می‌گذارد.
این ساختمان به‌عنوان یکی از ساختمان‌های بسیار مهم معماری و نمادین جهان معرفی شناخته می‌شود که طرحش، از یونان و روم باستان، الهام گرفته شده و آرمان‌های بنیان‌گذاران ملت را در تدوین جمهوری راهنمایی تداعی می‌کند. ستون‌های کورینتی نمای بیرونی را زینت می‌دهند، اما قابل‌توجه‌ترین عنصر طراحی، گنبد عظیم کنگره است که با 8،909،200 پوند آهن ساخته شده است.
پانتئون
پانتئون پاریس، یادبودی استثنایی و یکی از نمادهای معماری نئوکلاسیک، طراحی شده توسط ژاک-گرمن سوفلو، با الهام گرفته از پانتئون باستانی روم، نه‌تنها به خاطر طراحی ساده و درعین‌حال مجلل خود شهرت یافته است بلکه به دلیل نقش مهمی که در طول بیش از دو قرن در تاریخ و فرهنگ فرانسه ایفا کرده است.
این بنا که ابتدا به‌عنوان کلیسا ساخته شده بود، امروزه به‌عنوان یک ساختمان مدنی، آرامگاهی برای شهروندان برجسته فرانسوی مانند ماری کوری، ویکتور هوگو و ولتر به شمار می‌رود. پانتئون با معماری خیره‌کننده خود، به‌عنوان یکی از چشم‌اندازهای معماری برتر پاریس و میراثی دیرپا در قلب پایتخت فرانسه محسوب می‌شود.
کلیسای جامع سنت ایزاک
کلیسای جامع سنت ایزاک، واقع در سن‌پترزبورگ روسیه، یک بنای مذهبی ارتدکس روسی و از مشهورترین نمونه‌های معماری نئوکلاسیک است. ساخت این کلیسا در سال 1858 به پایان رسید و گنبد طلاکاری شده آن از نقاط مختلف شهر قابل مشاهده است.
این کلیسای ارتدکس بر گستره الهام نئوکلاسیک در سراسر اروپا است. کشوری که هیچ‌گاه تحت سلطه یونان یا روم باستان نبوده است. باوجوداین، معماری آن چگونگی اقتباس و ادغام هنر یونانی را در فرهنگ و معماری روسی به نمایش می‌گذارد.
جمع‌بندی
در این مطلب شما را با معماری نئوکلاسیک، تاریخچه، انواع و ویژگی‌های آن آشنا کردیم. این سبک که ریشه در ارزش‌های کلاسیک دارد، بر اهمیت تعادل، تناسب و هماهنگی تأکید می‌کند و درعین‌حال، انعطاف‌پذیری کافی برای ادغام با عناصر مدرن و نوآوری‌های طراحی را داراست. در دوران معاصر، معماران و طراحان برای ایجاد فضاهای زیبا و کاربردی از اصول نئوکلاسیک به‌عنوان پلی میان گذشته و حال بهره می‌برند.
سؤالات متداول
معماری سبک نئوکلاسیک چیست؟
نئوکلاسیک، سبکی است که در قرن 18 و اوایل قرن 19 میلادی، به‌ویژه در اروپا و آمریکا، رواج یافت و به بازگشت به زیبایی‌شناسی و اصول کلاسیک یونان و روم باستان تأکید دارد.
چرا معماری سبک نئوکلاسیک این‌قدر محبوب شد؟
این سبک به دلیل تأکیدش بر ارزش‌های دموکراسی و جمهوری‌خواهی که با اصول یونان و روم باستان مرتبط بود، در دوره روشنگری محبوبیت یافت. همچنین، زیبایی‌شناسی ساده و اصیل آن، باعث جذب طرفداران زیادی شد.
چگونه می‌توان معماری سبک نئوکلاسیک را با طراحی مدرن ادغام کرد؟
معماران و طراحان با استفاده از المان‌های نئوکلاسیک مانند ستون‌ها، پایه‌ها و نماهای ساده در کنار مواد و فناوری‌های نوین، این سبک را با طراحی مدرن تلفیق می‌کنند.